عکاسی مستند از ارنست هولستر تا پریسا دمندان

ناصرالدین‌شاه قاجار پایه گذار عکاسی در ایران

بدون شک عکاسی از مهم‌ترین اسناد پژوهش مربوط به گذشته است. تاریخچه ی عکاسی در ایران به دوران قاجار بازمی‌گردد، یعنی هنگامی که ناصرالدین‌شاه قاجار دوربین را با تمام تجهیزات از فرنگ وارد ایران کرد، تاریخ عکاسی در ایران رقم خورد. در همین دوران ارنست هولستر و آنتوان سوروگین دو تن ازعکاسانی هستند که به ایران آمده و عکس های مهمی را به ثبت رساندند. تا پیش از این زمان ثبت لحظات و منظره ها در ایران توسط نقاشی صورت می‌گرفت و تصاویر و پرتره های نقاشی شده تنها اسناد مربوط به ثبت گذشته بودند. این در حالی بود که عکاسی هنوز مخصوص دربار بود و این وضعیت تا زمان ورود مادام ژان دیولافوا به عنوان یکی از اولین گردشگرانی که در سطح خارج از دربار به عکاسی پرداختند ادامه یافت؛ گرچه عکس های او بسیار ابتدایی و شبیه نقاشی بود. در این زمان پس از تهران چند شهر بزرگ دیگر مثل تبریز و اصفهان به گنجینه ای از عکس ها بدل شدند. ارنست هولستر که در دوره ظل السلطان در تلگراف خانه انگلیسی ها در جلفا مشغول کار بود، در طول مدت بیست سالی که در این شهر به سر می برد، با دوربین شخصی خود به تصویر برداری از مناظر و مردم شهر پرداخت.

از ارنست هولستر تا پریسا دمندان

گنجینه نگاتیوهای ارنست هولستر سال ها بعد یافت شد و اولین بار در سال 1355 به کوشش محمد عاصمی تعداد زیادی از این مجموعه تصاویر در کتابی تحت عنوان ” ایران در یک صد و سیزده سال پیش “به چاپ رسیدند. حدود 98 درصد این عکس ها مربوط به شهر و مردم اصفهان بودند. اما این کتاب به سرعت کمیاب شد و سرانجام در سال 1387 خانم پریسا دمندان این کتاب را پس از بازسازی عکس ها و احتمالاً انجام یک گزینش در آنها، به صورت کتاب دیگری تحت عنوان ” هزار جلوه زندگی “به چاپ رسانید.  پریسا دمندان پژوهشگر عکاسی است که حوزه مطالعاتش را بر اصفهان متمرکز کرده است. آثار او موجب غنا و ارتقای گنجینه عکاسی اصفهان گردیده است. عکس ها در مجوعه‌ی دمندان دوران گذار ایرانیان به سمت زندگی مدرن را ارائه داده و نمایش می‌دهد که چگونه و به تدریج لباس پوشیدن ها، مراسم ها و عادت های ایرانیان تغییر می کند. این مجموعه‌ی جالب را می‌توان از وب سایت آمازون هم تهیه کرد.